Waarom ADHD meer is dan een label: Het belang van begrip en inclusie

In mijn vorige blog besprak ik de discussie rondom het label ADHD, de voordelen en nadelen van een diagnose, en de gevolgen van onbehandelde ADHD. Deze keer wil ik verder ingaan op wat ADHD écht betekent voor mensen die ermee leven, en hoe we kunnen werken aan een inclusieve maatschappij waarin labels niet stigmatiseren, maar juist ondersteunen.

Wat betekent ADHD in het dagelijks leven?

Voor veel mensen met ADHD is het geen kwestie van "gewoon een beetje druk zijn" of "jezelf niet kunnen beheersen". ADHD beïnvloedt vrijwel elk aspect van het dagelijks leven. Het gaat om meer dan alleen moeite met concentratie of impulscontrole. Denk aan:

• De constante strijd om overzicht te houden in een wereld die vol lijkt te zitten met prikkels.
• Het gevoel dat je altijd achterloopt, hoe hard je ook werkt.
• De impact van Rejection Sensitive Dysphoria (RSD), waarbij afwijzing of kritiek als een diepe persoonlijke aanval voelt.

Deze uitdagingen zijn niet alleen frustrerend, maar kunnen ook een negatieve invloed hebben op relaties, werk en zelfbeeld. Begrip en erkenning van deze realiteit is een cruciale stap naar inclusie.

De rol van Rejection Sensitive Dysphoria (RSD)

Wat is RSD?

Een van de minder bekende, maar zeer ingrijpende aspecten van ADHD is Rejection Sensitive Dysphoria (RSD). Dit is een extreme gevoeligheid voor afwijzing en kritiek, die vaak leidt tot intense emotionele reacties. Mensen met RSD ervaren:

• Een fysieke reactie, alsof kritiek letterlijk pijn doet.
• Een neiging om situaties te vermijden waarin ze mogelijk afgewezen kunnen worden.
• Zelfkritiek en negatieve gedachten die moeilijk te doorbreken zijn.

Hoe omgaan met RSD?

RSD kan een enorme impact hebben op het zelfvertrouwen en de dagelijkse keuzes van iemand met ADHD. Het begrijpen en benoemen van RSD kan echter al een groot verschil maken. Het biedt een kader om emoties te plaatsen en er beter mee om te leren gaan.

Het gevaar van stoornisme

Wat is stoornisme?

Zoals ik eerder benoemde, is er terechte kritiek op het medicaliseren van gedrag via het concept stoornisme. Dit houdt in dat we psychische problemen te veel benaderen als een individueel probleem, zonder oog te hebben voor de sociale en maatschappelijke context.

Hoe werkt dit in de praktijk?

Stel je voor dat een kind met ADHD moeite heeft om stil te zitten in de klas. In plaats van te kijken naar hoe de leeromgeving kan worden aangepast, krijgt het kind de boodschap dat het "anders" is en zich moet aanpassen aan de norm. Dit kan leiden tot gevoelens van falen en uitsluiting, terwijl een meer inclusieve aanpak juist zou kunnen helpen om het kind te laten floreren.

Hoe kunnen we inclusiever worden?

Een inclusieve benadering begint bij het erkennen dat iedereen unieke behoeften en talenten heeft. Dit betekent niet dat we ADHD moeten negeren of de uitdagingen ervan moeten bagatelliseren, maar dat we verder kijken dan het label. Enkele manieren om inclusiever te zijn:

• Flexibiliteit in verwachtingen: Niet iedereen functioneert optimaal binnen een negen-tot-vijf-structuur of een traditionele schoolomgeving. Door meer maatwerk te bieden, kunnen mensen met ADHD beter tot hun recht komen.
• Educatie en bewustwording: Door meer te leren over ADHD en de bijbehorende uitdagingen, kunnen we vooroordelen verminderen en empathie vergroten.
• Ondersteuning bieden: Dit kan variëren van praktische hulpmiddelen, zoals planners en timers, tot emotionele steun van vrienden, familie of professionals.

ADHD en identiteitsontwikkeling

ADHD als hulpmiddel of belemmering?

Een diagnose kan een hulpmiddel zijn om meer inzicht te krijgen in jezelf, maar het is belangrijk dat het label ADHD niet je volledige identiteit overneemt. Mensen met ADHD zijn zoveel meer dan hun diagnose. Ze zijn creatief, veerkrachtig en vaak enorm gedreven. Het is essentieel om te focussen op deze sterke punten, in plaats van alleen te kijken naar de uitdagingen.

Verschillende benaderingen

Voor sommige mensen helpt het om ADHD te zien als een onderdeel van hun identiteit, terwijl anderen liever afstand nemen van het label. Beide benaderingen zijn valide, zolang het individu zich er goed bij voelt.

Conclusie: Van label naar begrip

Het label ADHD is geen doel op zich, maar een middel om meer begrip en ondersteuning te bieden. In een ideale wereld zouden we minder focussen op labels en meer op hoe we een inclusieve omgeving kunnen creëren waarin iedereen zich gewaardeerd voelt, ongeacht zijn of haar uitdagingen.

ADHD is meer dan een verzameling symptomen. Het is een unieke manier van zijn, met eigen uitdagingen én kansen. Door verder te kijken dan het label en te streven naar inclusie, kunnen we een samenleving bouwen waarin iedereen de kans krijgt om te bloeien.