ADHD en Levensverwachting: Hoe Basisbehoeften je Leven Kunnen Verbeteren

Deze week las ik een confronterend artikel waarin stond dat mensen met ADHD gemiddeld een kortere levensverwachting hebben dan mensen zonder ADHD. Volgens een studie gepubliceerd in *The British Journal of Psychiatry* leven mannen met ADHD gemiddeld 4,5 tot 9 jaar korter, en vrouwen zelfs 6,5 tot 11 jaar korter. Daarnaast wordt ADHD vaak geassocieerd met een verhoogd risico op mentale aandoeningen zoals angst, depressie, zelfbeschadiging en suïcidale gedachten.

Hoewel deze cijfers niet nieuw zijn, blijven ze schokkend om te lezen. Maar laten we één ding duidelijk maken: ADHD op zichzelf is geen dodelijke aandoening. De kortere levensverwachting heeft alles te maken met de uitdagingen die ADHD met zich meebrengt, zoals stress, impulsiviteit en moeite om gezond te leven in een wereld die vaak niet is afgestemd op mensen met ADHD.

Waarom ADHD het lastig maakt om gezond te leven

Volgens een recente studie van Champs et al. (2023) hebben mensen met ADHD vaak meer moeite om hun psychologische basisbehoeften te bevredigen. Deze behoeften – autonomie, binding, competentie en rechtvaardigheid – zijn essentieel voor ons welzijn. Ze zorgen ervoor dat we goed voor onszelf willen én kunnen zorgen, omdat we een leven leiden dat de moeite waard is en omdat we onszelf de moeite waard vinden.

Als deze behoeften worden gefrustreerd, kun je in een negatieve spiraal terechtkomen. Het voelt alsof je constant tekortschiet, wat je motivatie en levenslust flink kan aantasten. Maar wat zijn deze basisbehoeften precies, en hoe kun je ze voeden? Laten we ze één voor één bekijken.

De vier basisbehoeften en hoe ze samenhangen met ADHD

1. Autonomie

Autonomie betekent dat je zelf aan het roer staat en trouw bent aan je authentieke zelf. Voor mensen met ADHD is dit vaak lastig. Elke dag worstel je met grip, waardoor je de ruimte niet voelt om echt eigen keuzes te maken. Bovendien is het moeilijk om je authentieke zelf te zijn als je continu het gevoel hebt dat dat niet wordt gewaardeerd of geaccepteerd.

2. Binding

Binding draait om veilige, warme relaties waarin je jezelf kunt zijn zonder schaamte of schuldgevoel. Dit is een uitdaging als je het idee hebt dat je altijd iets moet bewijzen of bang bent om mensen teleur te stellen. Mensen met ADHD ervaren vaak het gevoel dat ze tekortschieten in relaties, wat het moeilijk maakt om hulp te vragen of eerlijk te zijn over hun behoeften.

3. Competentie

Competentie is het gevoel dat je ergens goed in bent of daarin kunt groeien. Mensen met ADHD horen vaak vooral wat er misgaat, wat aan hun zelfvertrouwen knaagt. Bovendien hebben we, door onze hersenstructuur, meer behoefte aan directe feedback en succes. Wanneer onze ontwikkeling stilvalt, zoeken we sneller naar iets nieuws, wat ons minder kans geeft om écht ergens in uit te blinken.

4. Rechtvaardigheid

Rechtvaardigheid gaat over het gevoel dat je net zoveel recht hebt om te floreren als ieder ander. Veel mensen met ADHD ervaren een diep gevoel van minderwaardigheid. Het lijkt oneerlijk dat dagelijkse dingen die voor anderen vanzelfsprekend zijn, voor jou zoveel moeite kosten. Dit gevoel kan je motivatie en levenslust flink aantasten.

Wat kun je doen om deze basisbehoeften te voeden?

Het goede nieuws is dat je, door bewust te werken aan deze basisbehoeften, meer balans en voldoening kunt ervaren. Hier zijn enkele praktische tips per behoefte:

Tips voor meer autonomie

• Ontdek wat jij belangrijk vindt en leef meer vanuit jouw eigen waarden.
• Speel vaker! Doe dingen waarbij het proces belangrijker is dan het doel.
• Begin met het stellen van simpele grenzen: durf ‘nee’ te zeggen tegen dingen die niet goed voelen.

Tips voor meer binding

• Wees kwetsbaar. Zoek mensen bij wie je jezelf kunt zijn en oefen met delen wat je echt voelt.
• Plan regelmatig tijd in voor vrienden of familie en wees eerlijk over je behoeften.

Tips voor meer competentie

• Blijf jezelf ontwikkelen en accepteer dat fouten maken erbij hoort.
• Focus op waar je goed in bent, in plaats van wat je minder goed kunt.
• Vraag mensen om je heen eens een top 3 te maken van jouw sterke punten.

Tips voor meer rechtvaardigheid

• Herinner jezelf eraan dat je van gelijke waarde bent als iedereen.
• Oefen zelfcompassie. Een aanrader is het boek Zelfcompassie van Kristin Neff.
• Wees milder voor jezelf en vier kleine overwinningen.

Conclusie: Groei door je basisbehoeften te voeden

ADHD en de uitdagingen die ermee gepaard gaan, kunnen een grote impact hebben op je welzijn. Maar door bewust aandacht te besteden aan je psychologische basisbehoeften, kun je jezelf beter motiveren, meer voldoening halen uit wat je doet en uiteindelijk floreren in een leven dat echt bij je past.

Welke basisbehoefte heeft bij jou op dit moment extra aandacht nodig? En welke kleine stap kun je vandaag zetten om hieraan te werken? Onthoud: elke stap, hoe klein ook, is een stap in de goede richting.