Label ADHD: Ja of Nee? Alles wat je moet weten

De laatste tijd krijg ik naast talloze positieve reacties ook soms kritische opmerkingen. Denk aan: "Heb je die twaalfjarige weer met zijn petje!" of "Heb je weer zo'n coach die na een weekend-cursus komt uitleggen hoe het zit." Meestal kan ik zulke reacties naast me neerleggen, maar één soort commentaar blijft me raken:

Ries_800312 op Instagram: "ADHD bestaat niet, je bent gewoon lui en asociaal!"

Deze opmerking doet pijn, omdat het diep van binnen een twijfel aanwakkert: "Misschien bestaat ADHD inderdaad niet en ben ik toch gewoon lui of dom..." En dat gaat niet alleen over mij, maar vooral over al die mensen die ik dagelijks zie worstelen met zichzelf.

Wat is ADHD en waarom roept het zoveel discussie op?

Is ADHD echt?

Zelfs binnen de wetenschap is er discussie over wat ADHD precies is en of het diagnosticeren van mensen wel helpt. Sommigen vragen zich af of we niet naar een ander perspectief moeten kijken en of we überhaupt wel moeten diagnosticeren. Maar betekent dit dat ADHD niet bestaat?

Het antwoord is nee. ADHD is geen verzinsel. Het is een erkende neurobiologische aandoening die begint in de kindertijd en invloed heeft op hoe het brein werkt, vooral op het gebied van aandacht en impulscontrole. Maar waarom roept het label ADHD dan zoveel emoties en meningen op?

De voor- en nadelen van het label ADHD

De meningen over het label ADHD lopen sterk uiteen. Hier zijn enkele veelvoorkomende visies:

• Afkeer van het label: Sommigen willen niet gedefinieerd worden door een diagnose. Ze voelen zich beperkt en gestigmatiseerd.
• Zelfacceptatie door diagnose: Voor anderen biedt een diagnose juist erkenning en begrip. Het geeft inzicht en helpt bij het vinden van de juiste ondersteuning.
• Kritiek van stoornisme: Sommige critici vinden dat we te veel focussen op de tekortkomingen van het individu, terwijl de sociale context vaak wordt vergeten.
• Over-identificatie: Er zijn mensen die zich zo sterk identificeren met hun label dat het hun hele identiteit wordt, wat hun ontwikkeling kan belemmeren.
• Geen begrip voor ADHD: En dan zijn er mensen die simpelweg niet begrijpen wat ADHD is: "Vroeger had je al die ADHD enzo niet!"

De gevolgen van onbehandelde ADHD

Wat gebeurt er zonder diagnose of behandeling?

ADHD is dus niet zomaar bedacht, en dat wordt ook duidelijk als we kijken naar de gevolgen. Als ADHD niet wordt gediagnosticeerd of behandeld, is er een verhoogd risico op problemen zoals:

• Verslaving, depressie en angststoornissen.
• Gedragsproblemen en mislukkingen in onderwijs en werk.
• Zelfbeschadiging en zelfs een vijf keer zo grote kans op zelfmoord.

Bovendien kan onbehandelde ADHD leiden tot hogere gezondheidskosten, minder productiviteit en een verhoogd risico op crimineel gedrag. Dit laat zien hoe belangrijk het is om ADHD serieus te nemen en de juiste ondersteuning te bieden.

Kritiek op stoornisme en de bredere context

Wat is stoornisme?

Een veelgehoorde kritiek op het labelen van ADHD is het concept van stoornisme. Stoornisme betekent dat we psychische problemen vaak te veel benaderen als een individueel medisch probleem, zonder te kijken naar de omgeving en maatschappelijke factoren die eraan bijdragen.

Waarom is dit problematisch?

Door alleen op het individu te focussen, missen we belangrijke aspecten, zoals hoe onze samenleving is ingericht en welke verwachtingen we van mensen hebben. Dit kan vooral voor kinderen met milde symptomen leiden tot onnodige stigmatisering.

Meer dan alleen “doen-problemen”

De impact van Rejection Sensitive Dysphoria (RSD)

ADHD draait niet alleen om moeite met concentratie en zelfbeheersing. Veel mensen met ADHD ervaren ook Rejection Sensitive Dysphoria (RSD), een extreme gevoeligheid voor afwijzing en kritiek. Dit kan leiden tot intense emoties, zelfkritiek en het vermijden van bepaalde situaties. Hierdoor wordt niet alleen het dagelijks functioneren beïnvloed, maar ook een gezonde identiteitsontwikkeling.

Onderzoekers schatten dat kinderen met ADHD op hun tiende al 20.000 keer meer kritiek hebben gekregen dan leeftijdsgenoten zonder ADHD. Dat is gemiddeld vijf extra negatieve opmerkingen per dag!

"Let op! Zit stil! Werk eens door! Waarom gedraag je je niet als een normaal kind?!"

Deze constante stroom van kritiek, gecombineerd met RSD, maakt het begrijpelijk waarom zoveel mensen met ADHD worstelen met zichzelf en hun plek in de maatschappij. Dit benadrukt de complexiteit van ADHD bij volwassenen.

Conclusie: Hoe moeten we naar ADHD kijken?

Een nieuw perspectief

Volgens mij gaat het niet om het label of de diagnose, maar om hoe we naar ADHD kijken. Ik denk dat het een goede ontwikkeling is om kinderen niet meer te diagnosticeren, maar juist te onderzoeken hoe we meer inclusief kunnen zijn voor neurodivergente mensen.

Inclusie en begrip

We hoeven ADHD niet per se te zien als een medische stoornis, maar dan moeten we wel manieren vinden om iedereen, met al zijn of haar unieke eigenschappen, een plek te geven en te laten floreren. Daarom wil ik ook toe naar een nieuw perspectief op ADHD: Aandacht voor Diversiteit en Helderheid in Doen.

Echter, een groot deel van de klachten bij volwassenen komt voort uit het diepgewortelde gevoel dat ze niet thuishoren in een maatschappij die is afgestemd op neurotypische mensen. Deze volwassenen hebben wel degelijk last van hun ADHD! En zolang we deze inclusieve maatschappij nog niet ervaren, kan een label prima helpen bij zelfacceptatie. Het is het stukje erkenning dat kan bijdragen aan heling van een gezonde identiteit.